1.12

Едно од најилустративните дела што ја открива многустраноста на Орландо ди Ласо. Оваа композиција претставува виланела – световна вокална форма која, заедно со сродни жанрови како вилота, фротола и канцонета, се развива во Италија како обид на тамошните композитори да се оддалечат од доминантното фламанско влијание во музиката на XV век.

Композицијата „Ехо“ претставува типичен мадригал, форма во која Орландо ди Ласо се изразувал со голема слобода и креативност. Најголем дел од своите мадригали ги компонирал за време на престојот во Рим, при што користел широк спектар на текстови – од лесни, световни стихови, до поетски дела на Франческо Петрарка. Во мадригалите Ласо вешто применува тонско сликање на текстот, што е карактеристично за оваа форма, како и колористички контрасти, особено изразени во композицијата „Ехо“. Ласо тука употребува ритмичка имитација, која создава динамика и изразност.

Палестрина е еден од најплодните композитори на миси во историјата на музиката, со над сто напишани миси. Најпозната меѓу нив е Missa Papae Marcelli – дело што се смета за врвно остварување во неговиот богат творечки опус. Компонирана околу 1562–1563 година, оваа миса е посветена на папата Марчело II.

Палестрина е еден од најплодните композитори на миси во историјата на музиката, со над сто напишани миси. Најпозната меѓу нив е Missa Papae Marcelli – дело што се смета за врвно остварување во неговиот богат творечки опус. Компонирана околу 1562–1563 година, оваа миса е посветена на папата Марчело II.

Монтеверди е првиот голем оперски композитор кој значаен дел од своето творештво му го посветил на мадригалот како форма. Во периодот од 1587 до 1651 година тој објавил вкупно девет книги со мадригали, во кои се присутни сите клучни карактеристики на мадригалот од XVI век. Монтеверди умешно ја следи содржината на текстот преку музички средства – применува умерена полифонија и создава колористички контрасти кои ја засилуваат драматичноста и изразноста на поетската порака.

Ораториумите на Хендл се базирани на библиски текстови, главно од Стариот завет, но тој ги доживувал како театарски, а не црковни дела. Преку нив, со херојски теми и колективни пораки, ѝ се обраќал на публиката со идеи за страдање, ослободување и надеж. 

„Музика на вода“ е оркестарска свита составена од 20 ставови, напишана за изведба на отворено и наменета за широка публика. Делото содржи народни мотиви, танци, фанфари и има свечен, помпезен карактер. Премиерно било изведено во 1717 година на реката Темза во Лондон, по нарачка на кралот Џорџ I, како дел од концерт приреден за кралскиот двор и граѓаните.

Оваа прочуена арија на Хендл првично се појавува како сарабанда во операта „Алмира“ (1705), потоа во ораториум (1707), а конечно стекнува светска слава во операта „Риналд“о (1711). Нејзината едноставна, но длабоко емоционална мелодија ја направила неразделен симбол на успехот на целата опера. Lascia ch'io pianga станала култен музички момент, снимана од бројни пејачи и користена во филмови како „Фаринели“ (реж. Жерар Корбју) и други.

Делата за пијано и оргули заземаат централно место во творештвото на Јохан Себастијан Бах. Особено значајна е збирката „За добро темпериран клавир“, составена од две тетратки со по 24 прелудиуми и фуги, по едно дело во секоја од сите тоналитети. Прелудиумите се разновидни – некои се лирски, други имаат танцувачки ритам или дидактичка функција. Фугите пак, го прикажуваат Бах како врвен мајстор на полифонијата.

Јохан Себастијан Бах напишал шест Бранденбуршки концерти за различни инструментални состави, нарачани од грофот од Бранденбург, по кого го носат името. Концертот бр. 3 е создаден исклучиво за гудачки ансамбл, за разлика од другите, во кои се вклучени и дувачки инструменти. Делото се одликува со барокна моторика, а динамичките контрасти се постигнуваат преку вклучување на различни групи на инструменти. Овој концерт е едно од највпечатливите остварувања во концертната литература од барокот.

Пасијата по Матеј е втората од двете големи пасии што ги напишал Јохан Себастијан Бах (првата е Пасија по Јован). Се смета за врвно дело на барокната духовна музика, со длабока емоционална и духовна сила. По сто години заборав, делото било повторно изведено во 1829 година во Берлин, благодарение на Феликс Менделсон, со што започнува „второто раѓање“ на Бах во историјата на музиката. Аријата „Erbarme dich“ е едно од најтрогателните моменти во целата пасија – молитва за прошка, исполнета со длабока човечка болка и убавина.

Меѓу најпознатите дела на Вивалди се неговите програмски концерти, во кои музиката раскажува нешто вонмузичко – слика, настан или чувство. Највпечатлив пример за тоа се „Четирите годишни времиња“, циклус од четири концерти што ги опишуваат пролетта, летото, есента и зимата. За секое годишно време, Вивалди напишал по еден сонет, кој најчесто се чита пред изведбата за да се истакне наративната содржина.